ریزش محصول چیست :
عموما" در سالی که درختان سیب و یا گلابی پر از شکوفه گل می شوند همه آنها تبدیل به میوه نشده و ریزش می کنند. این اختلاف بسیار گل و میوه امری طبیعی محسوب می شود. طبق تحقیقات پرفسور Friedrich چناچه 4 تا 6 درصد گلها در سیب و گلابی و 10 تا 20 درصد گلها در گیلاس و هلو و زردآلو به میوه تبدیل شوند در آن سال محصول خوبی در انتظار باغداران خواهد بود. در ادامه نتیجه گرفت که رابطه مستقیمی بین تعداد دانه در درون میوه سیب و ریزش میوه آن وجود دارد. چنانچه تعداد دانه های درون میوه بالغ بر 2 عدد گردد، بعلت کمبود میزان هورمون مترشحه این میوهها ریزش حاصل می کنند و اگر همه دانه های درون میوه که حداکثر به 10 عدد میرسند تکامل پیدا کنند بعلت کوچک بودن دانه ها باز هم میزان تولید هورمون کم شده و سبب ریزش میوه می گردد و اگر دانه ها حد متعادل بین 5 تا 7 دانه باشند ریزش کمتر و در نهایت محصول بیشتر خواهد بود.
حالا اگر سایر عوامل تاثیر گذار در رسیدن میوه سالم را در نظر نگیریم ، عامل ریزش میوه مهمترین قسمت در برداشت و عرضه محصول به بازار خواهد بود. در مقام مقایسه بین قیمت فروش میوهای ریزش کرده یا باصطلاح بادریز با میوه های چیده شده ، تقریبا" اختلاف قیمت سه برابری وجود دارد.
علل ریزش محصول :
برای ریزش بیش از حد میوه درختان دلایلی وجود دارد و این ریزش عامل مهم در تعیین مقدار محصول قابل برداشت می باشد. همه میوه ها در بیشتر شرایط دچار ریزش مستمر بعد از گلدهی نمی شوند.و عوامل زیادی از جمله موارد زیر دخیل هستند :
- عوامل محیطی ( باد شدید ، دمای کم و یا زیاد ، رطوبت ... )
- ژنتیکی ( ارقام حساس و یا مقاوم به ریزش ... )
- هورمونی ( اثرات هورمون اکسین ، سیتوکنین ، جیبرلین ... )
- برخی آفات و بیماری ها ( مانند کرم سیب و پوسیدگی مغز میوه ... )
- نوع تغذیه ( عناصری چون ازت ، روی ، بر ... )
بطور کلی محققان شایع ترین دلیل ریزش میوه را عدم تلقیح مناسب در زمان گرده افشانی میدانند. و وفور میوه در درخت و باغ را ، همین عامل لقاح تعیین میکند. حتی ریزشهای بعدی نیز در اثر عدم لقاح مناسب ارزیابی میکنند . بطوریکه عدم لقاح موجب ریزش صد در صدی میوه میشود و لقاح ناقص با توجه به ساختار گل در درخت سیب که میبایست ده عدد تخم یا دانه در داخل میوه تشکیل شود با وجود کمتر از 5 تخم ، ریزش میوه در تابستان حتمی خواهد بود. بدین جهت سایر عوامل موثر در ریزش را که عوامل خارجی در بالا ذکر شد در اهمیتهای بعدی قرار خواهند گرفت.
بطور کلی میتوان مراحل ریزش میوه سیب و حتی گلابی را در موارد زیر خلاصه کرد:
مرحله اول ریزش :
ریزش میوه در مرحله اول در درختان سیب بلافاصله بعد از ریختن گلبرگها شروع شد. و به مدت 2 تا 3 هفته ادامه مییابد. در این مدت مخصوصاً میوه هایی ریزش می کنند که از لحاظ تعداد دانه های تشکیل شده بسیار کم و با اینکه عمل تلقیح در آنان بطور ناقص انجام گرفته باشد در اکثر مواقع در این حالت زمان بسیاری از میوه ها بر اثر خود تلقیحی یا عدم تلقیح ریزش می نمایند.
2- مرحله دوم ریزش یا ریزش میوه در خردادماه :
ریزش دوم میوه در درختان سیب و گلابی که بنام ریزش در خرداد ماه موسوم است بیشتر مورد توجه قرار می گیرد زیرا در این زمان میوه تقربیاً به اندازه یک فندق شده و در حدود چند هفته بعد از ریزش اول شروع میشود، و به مدت 2 تا4 هفته ادامه پیدا می کند. شروع این ریزش چند هفته بعد از ریزش اول است و به مدت 2 تا 4 هفته ادامه پیدا می کند شدت ریزش در این مرحله بسیار زیاد بوده مخصوصاً در بعضی از واریته ها اعداد زیادی از میوه های تشکیل شده خود را از دست میدهند. بدون شک دراین مرحله ریزش علاوه بر اثر کمبود مقدار هورمون های لازم عوامل دیگر مانند مواد غذایی آب و پایه نیز رل مهمی باز می کنند.
3- ریزش قبل از رسیدن کامل میوه:
این ریزش 2 تا 3 هفته و گاهی چند روز قبل از رسیدن کامل سیب درخت مشاهده می گردد. علاه بر فاکتور های خارجی مانند کم و یا زیادی آب، ضعف و یا قدرت باردهی بیش از حد درخت، کم و یا زیاد بودن مواد غذایی، افزایش درجه حرارت ناگهانی و خشکی بیش از حد عوامل ارثی نیز بستگی دارد.
پ‍‍ژوهشگران عقیده دارند که یک سری هورمون و تنظیم کننده های رشد در نوک جنین و بذر ترشح ، و باعث میشوند که دم میوه به درخت چسبیده و میوه وجنین از درخت مادری تغذیه نمایند و به رشد و نمو خود ادامه دهند ؛ این مواد اگر به هر عللی ترشح نشوند و یا غلظت این مواد در داخل نسج درخت کم شود درخت حس میکند که جنین تکامل یافته و شروع به تشکیل لایه جداکننده در دمگل میوه مینماید که نهایتا" میوه ریزش می کند.
جلوگیری از ریزش میوه با هورمون پاشی:
تحقیقات ثابت کرده است محلولپاشی هورمون های مصنوعی می تواند ریزش سیب را از درخت کنترل کند
نوع هورمونی که بهترین نتیجه را می دهد بسته به نوع میوه تغییر می کند و با کاربرد درست و به موقع هورمون می توان نتایج قابل توجه به دست آورد
نفتیل استیک اسید ( نامهای دیگر : NAA ، یک نفتیل استیک اسید) شبه هورمونی است که برای جلوگیری از ریزش میوه قبل از برداشت بصورت محلول پاشی مورد استفاده قرار میگیرد. این ماده خطرات سویی روی محصول سیب ندارد و میتواند در همه ارقام سیب مورد استفاده قرار گیرد . نفتالین استیک اسید حدودا" سه روز بعد از سمپاشی اثر خود را بروز میدهد و دو تا سه هفته بطور موثر و ملموس از ریزش میوه جلوگیری میکند.
مقدار مصرف هورمون نفتالین استیک اسید :
25 گرم نفتالین استیک را در 100 سی سی الکل سفید حل میکنیم ( این ماده مستقیما" در آب حل نمیشود ) بعد همه محلول آماده را در هزار لیتر آب ( یک تانکر سمپاش ) میریزیم و روی میوه های درختان سیب محلول پاشی میکنیم.
زمان هورمون پاشی :
1) بهترین زمان محلولپاشی 10 تا 15 روز مانده به برداشت میوه میباشد.
2) دمای هوا حداکثر 25 درجه سانتی گراد باشد محلولپاشی در صبح یا عصر توصیه میشود.
3) از اختلاط محلول با سایر سموم حشره کش یا قارچ کش و یا حتی کودهای مایع جدا" خودداری شود.
4) بعد از محلولپاشی رطوبت جو ، شبنم ، حتی بارندگی اثر هورمون را بیشتر میکند.
عیوب محلول هورمون نفتیل استیک اسید :
از عیوب محلول نفتالین استیک اسید مدت زمان کم اثربخشی آن یعنی 2 تا 3 هفته میباشد بعد از این زمان ریزش میو ه در صورت برداشت نکردن شروع خواهد شد و تکرار محلولپاشی اثر چندانی نخواهد داشت.