اپی براسینولید|براسینواستروئید
این گروه جدید محرک های رشد گیاهی لیپوئیدی براسین (Brassin) نامیده می شوند. جزء فعال براسین یعنی براسینولیدBrassinalidکه اولین ماده محرک رشد گیاهی است که دارای ساختمان استروئیدی است و اولین استروئید طبیعی است که حلقه لاکتونی هفت عضوی به عنوان بخشی از سیستم حلقوی را دارد.
اولین هورمون از این دسته (براسنیولید) نامیده شده که از گرده Brasicanapus که توسط زنبورها جمع آوری شده بود استخراج شد. سه سال بعد کاسترون که پیش ماده براسینولید است از گال حشرات "کاستانه آکراناتا" (CastaneaCrenata) جدا شد.
امروزه بیش از چهل نوع استروئیدهای خویشاوند و با اثرات مشابه از منابع طبیعی جدا شده اند. این مواد براسینواستروئیدها (BS)بودند و طبقه بندی جدیدی از هورمون های گیاهی هستند.
اپی براسینولید|براسینواستروئیدها در گیاهان فراوان بوده و فرآیندهای رشد ونموی گیاه را کنترل می کنند.
براسینواستروئیدها در بازدانگان، تک لپه ها و جلبک ها دیده می شوند. این هورمون ها در فرآیند طویل شدن سلول از طریق اثر بر بیان ژن ها و فعالیت آنزیم ها دخیل هستند. تآثیر آن ها بر روی تقسیم طولی نیز در کشت های پروتوپلاسم تآیید شده است. برخی نتایج حاکی از آن است که براسینواستروئیدها برای محصول دهی مناسب و مقاومت گیاهان در شرایط نامساعد محیطی و تنش ها موثر هستند.
براسینواستروئیدها اجزاء الزامی گیاه هستند که بیشترین غلظت آن ها در اندام های زایشی و در بخش های در حال رشد (گرده_ بذرهای نارس و شاخه ها) وجود دارد.
بیشترین غلظت اندازه گیری شده از 1/0 نانومول برگرم وزن تازه در گرده، Wishafaba و Brasicanapus می باشند. براسینواستروئیدها جزء مهمی از ساختار هورمون های گیاه بوده و درتعادل عمومی هورمونی و غلظت سایر هورمون های گیاهی اثر می گذارند. موتانهای بدون براسینواستروئید تغییرات زیادی در نمو گیاه را نشان می دهند که در اثر کاربرد براسینواستروئیدهای خارجی برطرف می شوند. گیاهان به مقدار بسیار کم براسینواستروئیدها که در حدود مقادیر طبیعی آن ها در گیاه است پاسخ می دهند.
براسینواستروئیدها طیف وسیعی از فعالیت های تحریک کننده و محافظتی دارند که تآثیر مثبتی بر روی کمیت و کیفیت محصولات دارند.
از انواع براسینواستروئیدهایی که به صورت سنتتیک تهیه می شوند می توان 24- اپی براسینواستروئید و28- هوموبراسینولید را نام برد.
در شرایط مزرعه ای اثر 24- اپی براسینولید و 28- هوموبراسینولید از براسینولید بهتر بوده است که این را به پایداری بیشتر آن ها در شرایط مزرعه ای نسبت می دهند.
یک خاصیت مهم براسینواستروئیدها قابلیت آن ها برای افزایش کیفیت محصولات گیاهی علاوه بر کمیت آنهاست. به علاوه باعث افزایش کیفیت محصول از لحلظ کاهش محتوای نیترات و بهبود محتوای نشاسته و ویتامین c آن می شود.
اثربراسینواستروئیدها بر مقاومت گیاهان در برابر تنش ها
براسینواستروئیدهامقاومت گیاه به تنش و پاتوژن های گیاهی را افزایش داده و می توانند جایگزینی برای برخی آفت کش ها باشند. در کشاورزی استفاده از این هورمون ها برای کاشت گیاهان در شرایط نامطلوب و پرتنش محیطی مثل شرایط خشکی و شوری و کمبود مواد غذایی و بیماری زایی توصیه شده است. از میان نتایج حاصله بسیاری از آن ها مربوط به اثر براسینواستروئیدها بر روی بیماری زایی قارچ ها می باشد. تیمار گیاه سیب زمینی توسط براسینواستروئیدها، سطح آلودگی فیتوفتورایی آن ها را کاهش می دهد.
اثرات فیزیولوژیکی براسینواستروئیدها
براسینواستروئیدهاپاسخ های سلولی وسیعی از جمله افزایش طول ساقه، رشد لوله گرده و خم شدن برگ و اپی ناستی، بازدارندگی رشد ریشه، القاء بیوسنتز اتیلن، فعال شدن پمپ پروتونی، تمایز آوند چوبی و تنظیم بیان ژنها را داشته اند. براسینواستروئیدها نقش عمده ای در نمو گیاهی دارند. آزمایشات نشان داده است که علت این موتانها در کامپسترول است که نقص داشته اند.
ارتباط براسینواستروئیدها با اکسین :
اثرات متقابل بین براسینواستروئیدها و اکسین مشاهده است. اکسین و براسینواستروئیدها در تعدادی از فرآیند های فیزیولوژیک مثل تمایز آوندی، نموگل و میوه و رشد ریشه دارای اثرات مشترکی هستند. به علاوه در فتومورفوژنر و سایه گریزی موثر هستند. به علاوه اکسین و براسینواستروئیدها اثرات سینرژیستی (اثرات متقابل مثبت و تشدیدکننده) بر طویل شدن سلولی دارند. بیان برخی از ژن هایی که قبلا به عنوان پاسخ دهنده به اکسین شناخته شده بودند، توسط براسینواستروئیدها افزایش می یابد. به طور کلی خانواده ژن های پاسخ دهنده به اکسین 4 گروه هستند:
1- آن هایی که اختصاصا به اکسین جواب می دهند.
2- آن هایی که اختصاصا به براسینواستروئیدها جواب می دهند.
3- آن هایی که به براسینواستروئیدها و اکسین جواب می دهند.
4- آن هایی که توسط اکسین القاء شده و به وسیله براسینواستروئیدها مهار می شوند.
لذا می توان گفت که براسینواستروئیدها یا مستقیما بر روی عناصر پاسخگو به اکسین اثر می کنند یا این قابلیت را دارند که سلول ها را به نحوی به اکسین حساس کنند.
کاربرد براسینواستروئیدها
از براسینواستروئیدهاهم به صورت برگ پاشی و هم به صورت غوطه ور کردن بذرها در آن می توان استفاده کرد. روش برگ پاشی وابستگی شدیدی به مرحله رشدی گیاه دارد. به طور کلی گیاهان جوان بهتر از گیاهان مسن به برگ پاشی پاسخ می دهند.
استفاده از ترکیب براسینواستروئیدها با عناصر معدنی برای برگ پاشی نتایج بسیار جالبی در برداشته است. در آزمایشات مزرعه ای سبب افزایش در میزان محصول و بهبود کیفیت محصولات جو، یولاف، سیب زمینی و گندم گردیده است. در این خصوص استفاده از 24- اپی براسینولید با غلظت4- 10تا
6-10درصد همراه با کودهای NPK بکار رفته است.
دیگر جنبه تآثیر براسینواستروئیدها قابلیت آن ها در تنظیم جذب یون ها توسط سلول های گیاهی است. می توان از آن ها برای کاهش تجمع فلزات سنگین و عناصر رادیو اکتیو در گیاهان کشت شده در مناطق آلوده به این عناصر، استفاده نمود.
در آزمایشات مزرعه ای نشان داده شده است که اسپری براسینواستروئیدها در آغاز دوره شکل-گیری جوانه ها از همه مهم تر بوده است. در برخی مواقع اثر حفاظت کننده براسینواستروئیدها بر ضد قارچ ها حتی از گیاهان شاهدی که توسط قارچ کش ها تیمار شده بودند، بالاتر بوده است.
معمولا هرچه میزان گسترش آفت بالاتر باشد اثرات محافظتی براسینواستروئیدها هم بیشتر نمایان می شود.
به طور کلی کاربرد براسینواستروئیدهای خارجی در گیاهان اگر در زمان مناسب باشد منجر به تحریک سیستم های دفاعی گیاه می گردد. مانند سایر موارد اثرات کنترل کنندگی تنش تحت تآثیر براسینواستروئیدها، در نتیجه تغییرات پیچیده بیوشیمیایی مثل فعال کردن یا کاهش فعالیت آنزیم ها و تولید مواد شیمیایی مختلف در گیاه می باشد.